RAU Architecten en Ex Interiors ontwierpen in opdracht van Triodos Bank en ontwikkelaar EDGE een volledig remontabel, houten ‘kathedraal’, die wereldwijd de toon zet op circulair en duurzaam gebied. Zo is het kantoor het eerste grootschalige 100% houten, remontabele kantoorgebouw. Ook dient dit gebouw als eerste tijdelijke materialenbank en slaat het meer CO₂ op dan is verbruikt. Ook heeft de Triodos Bank Nederland het BREAAM Outstanding certificaat behaald.

Van landgoed naar goed land
De bank als nieuwe bewoner op De Reehorst – Het nieuwe kantoor van Triodos Bank ligt op Landgoed De Reehorst. De Reehorst maakt deel uit van een reeks buitengebieden in Zeist en Driebergen, bekend als de Stichtse Lustwarande, en is een belangrijke schakel binnen de Ecologische hoofdstructuur (EHS). In 2011 besloot Triodos Bank om op De Reehorst een nieuw kantoor te realiseren. Na eerdere spraakmakende (hoofd)kantoren uit 1999 en 2006 heeft RAU architecten ook dit nieuwe kantoor ontworpen in samenwerking met Ex Interiors. Streven was het realiseren van een ‘gesamtkunstwerk’ waarbij optimaal werd samengewerkt met alle overige adviseurs zoals constructeur Aronsohn, de adviseurs Deerns, DGMR, BBN, de landschapsarchitecten van Arcadis en bouwbedrijf J.P. van Eesteren en zijn onderaannemers. Door het ontwerp een maximale circulaire potentie te verlenen, ontstaat er een dynamische balans tussen natuur, cultuur en economie. De komst van de Triodos Bank heeft zo geleid tot een nieuwe impuls om het landgoed naar de 21^e eeuw te transformeren.

De houten ‘kathedraal’
De houten ‘kathedraal’ – Het gebouw kent geen duidelijke voor- of achterzijde. De natuurvriendelijke voetpaden leiden de passant en medewerker naar de twee entrees. Eenmaal binnen komt de transparantie van het gebouw en de bijzondere houten constructie tot uiting. De volledig glazen gevel reikt van vloer tot vloer waardoor het natuurlijke daglicht tot diep in het gebouw kan binnendringen. Per gevelstramien van 3.60 meter kan een verdiepingshoog raam worden geopend. Dit maakt het contact met het omringende landschap nog indringender, zonder dat dit de regeling van het binnenklimaat verstoort. Vides creëren visuele verbindingen tussen de verschillende verdiepingen. De spiltrappen die in de vides staan, verbinden de verdiepingen en vormen korte doorsteken die het gebruik van de trap op een natuurlijke manier stimuleren. Zowel de vormgeving als het materiaal- en kleurgebruik binnen het gebouw halen hun directe inspiratie uit het landschap. Door de genuanceerde kleurkeuze van materialen steken de houten constructieonderdelen visueel af tegen de rest. De houten constructie is direct zichtbaar in de vorm van gelamineerde spanten en houten CLT (Cross Laminated Timber) kernen. De eveneens houten CLT-verdiepingsvloeren worden gedeeltelijk gecamoufleerd door de houten sporen en de daarboven gelegen klimaatplafondelementen. De begane grond heeft een grote verdiepingshoogte waardoor er een associatie met een ‘kathedraal’ ontstaat bij het waarnemen van de houten spanten die rondom de volledig houten kernen zijn geplaatst. Om de transparantie van de werkvloeren en de relatie met het landschap maximaal tot zijn recht te laten komen, zijn speciale werkruimten gescheiden door middel van transparante scheidingswanden, die aan zeer hoge geluidseisen voldoen. Daar waar echter ook visuele privacy gewaarborgd moet zijn, worden transparante wanden vervangen door dichte wanden. Deze zijn veelal voorzien van een linnen afwerking voor een optimale akoestiek.

Vorm – Orgaan – Gestalt’e’
Een gebouw voor natuur, cultuur en economie – De compositie en vorm van het vijf verdiepingen hoge gebouw (12.994 m²) is o.a. geïnspireerd door de natuur, de ritmiek van de landschapskamers in het omliggende landgoed en de vliegroutes van vleermuizen. De drie transparante, gelijkvormige torens lopen op van zuid naar noord en zijn op de begane grond, eerste en de tweede verdieping afwisselend met elkaar verbonden. Dit fysiek geworden orgaan faciliteert dagelijks een prachtig uitzicht voor alle medewerkers. Door zijn gestalte ontstaan tussen de bosrand en het gebouw drie nieuwe “landschapskamers” en creëert rondom een diversiteit aan nieuwe landschapskwaliteiten. In het door Ex Interiors ontworpen interieur wordt de schoonheid van het omringende landschap verder weerspiegeld. De keuze voor organische vormen, verfijnde materialen en sober kleurgebruik geïnspireerd op het pallet van het landgoed zorgen voor een natuurlijke verstilling bij binnenkomst en versterken het samensmelten van het gebouw met de omgeving. Het hout, toegepast in zowel het meubilair als de vloeren, is veelal afkomstig van het landgoed. Door materialen te selecteren op hun echtheid is er een extra dimensie aan het gebouw toegevoegd, waarmee een geïntegreerd ontwerp is ontstaan dat bijdraagt aan de rust en sereniteit in het gebouw.

Binnen deze enorme openheid en transparantie in het gebouw, ervaar je een gevoel van veiligheid en geborgenheid middels de invulling van de verschillende functies. Een ‘ontmoetingsgebouw’ waarbij het samenspel met de natuur en spontane ontmoeting tussen medewerkers en bezoekers zich als vanzelfsprekend ontvouwt. Hiervoor is de begane grond het publiekstoegankelijke deel. Op de 1e verdieping bevindt zich de samenwerkvloer met een diversiteit aan werkplekken gericht op een interne ontmoeting voor medewerkers van de bank.  De overige werkplekken voor de medewerkers van Triodos Bank komen in de drie torens met een adembenemend uitzicht over het landschap.

Houding met hout
Het eerste grootschalige houten kantoorgebouw – Het gehele gebouw, zowel de lage delen als de torens, bestaat uit een unieke houtconstructie. Houten vloeren, houten schachten en houten kolommen vormen samen een spectaculaire constructie als die van een “kathedraal”. De compositie van het gebouw en zijn glazen gevels zorgen voor een maximale toetreding van daglicht en een magnifiek uitzicht over het binnendringende landgoed, waardoor alle medewerkers niet alleen op, maar ook in het landgoed werken. In het gebouw zijn 1.615 m³ gelamineerd hout, ruim 1.008 m³ kruislaaghout (CLT) en 5 originele boomstammen verwerkt. Alleen de kelder kent vanwege de waterhuishouding nog een betonconstructie. Hierdoor is een gebouw ontstaan met de laagste CO₂-voetafdruk tot nu toe.

Duurzaamheid optimaliseert het heden
Kostbaar hoeft niet duur te zijn – Naast de integratie van de allerhoogste duurzaamheidsambities en het behalen van het BREEAM Outstanding certificaat is het nieuwe kantoor ook een energieneutrale huisvesting die voldoet aan de allerhoogste gezondheidseisen van de verwerkte materialen. Zo ligt het aandeel hout in de hoofddraagconstructie op nagenoeg 100% en is in het interieur alleen natuurlijk textiel verwerkt. Het gebouw beschikt over een lowtech installatie met een hightech effect. Klimaateilanden regelen het klimaat op microniveau. Integrale duurzaamheid vormt daarmee de basis voor deze maatschappelijk verantwoorde (gebouw)ontwikkeling.

Circulariteit faciliteert toekomst
Een gebouw als optie met toekomst – RAU Architecten ziet een circulair gebouw als een tijdelijke samenvoeging van producten, componenten en materialen met een gedocumenteerde identiteit. De herkomst en de geplande herbestemming van alle producten, componenten en materialen zijn hierbij nauwkeurig gedocumenteerd om deze in de toekomst eenvoudig een nieuwe huisvesting te kunnen bieden. Belangrijk is om al bij het ontwerp van de gebouwen maximaal te anticiperen op mogelijke aanpassingen door veranderingen in de behoefte van de gebruiker, door verschillen in gebruiksduur van bouwcomponenten of door externe invloeden zoals veranderende regelgeving of klimaatverandering. Het faciliteren van de permanente consequenties van tijdelijkheid is dan ook kenmerkend voor het ontwerp. Door van vastgoed ‘losgoed’ te maken is een gebouw met maximale circulaire potentie gerealiseerd: remontabliteit zonder waardeverlies. Vijf standaard-elementen, waaronder de houten liftkern en de houten dragers, borgen circulariteit door hun modulariteit. Het gebouw is letterlijk in elkaar geschroefd met 165.312 schroeven. Dat betekent dat door het gebouw ooit weer uit elkaar te schroeven de circulaire potentie 100% geactiveerd kan worden zonder waardeverlies van materialen, componenten en producten. 

De bank in een bank
Het eerste gebouw ter wereld dat geconcipieerd is als materialenbank – Het feit dat ook de materiaalwaarden online via het Madaster-platform (het kadaster voor materialen) gemonitord worden, maakt dat het gebouw naast een materialendepot ook een materialenbank is. Hiermee kan de waarde van materialen in de toekomst balans technisch liquide gemaakt worden en/of fiscaaltechnisch geactiveerd worden. 

Samenwerking
Het ontwerpteam is aan de slag gegaan in opdracht van Triodos Bank. EDGE heeft het complete proces gefaciliteerd. Aannemer is J.P. van Eesteren en installateur is Bosman Bedrijven. Luning was de constructeur voor de houtconstructie. Tot slot zijn Arcadis en Copijn betrokken als tuin- en landschapsarchitecten en bomenspecialist. De getoonde foto’s zijn gemaakt door Ossip van Duivenbode Architectuurfotografie en Carel van Hees.